هفت قل جاسب

دهستان جاسب (به انگلیسی: Jasb Rural) دهستانی است در بخش مركزی شهرستان دلیجان، استان مركزی، ایران. در سرشماری سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۱۳۷۳ نفر در ۵۵۲ خانوار بوده‌است. دهستان دارای ۷ روستا می‌باشد. در ۱۵ كیلومتری شمال شرقی دلیجان در ایران قرار دارد.
این دهستان در ۱۵ كیلومتری شمال شرقی شهرستان دلیجان و در نزدیكی سد پانزده خرداد واقع شده كه از شمال به روستای كرمجگان، از جنوب به نراق، از شرق به اردهال و از غرب به دلیجان راه دارد و شامل ۷ پارچه آبادی است كه نام جاسب را برخود دارد. این منطقه متشكل از روستاهایی نه چندان بزرگ به نام‌های؛ بیجگان (شهیدیه)، وشتگان (بهشت مكان)، وسقونقان، هرازجان (هزار جوان)- زُر- واران و كروگان. این ۷ آبادی در دره‌ای به طول ۵۰ كیلومتر در راستای رود ازنا قرار دارند.
تاریخچه
تاریخ جاسب را می‌توان از دوران شاهنشاهی ساسانی پی‌برد. داستانی كه ریش سفیدان روستا می‌گویند این است كه در زمان شاه اردشیر بابكان سواره نظام شاه را به مراتع سرسبز دره می‌بردند تا اسب‌ها از سرسبزی فراوان بچرند و از نهر ازنا نیز بنوشند. به تدریج كه بازدید سواره نظام بیشتر شد، تصمیم گرفته شد كه ۹ پناهگاه در دره ساخته شود تا گله داران اسب بتوانند شب را در مكان‌های مختلف بمانند. سرانجام این نه سرپناه به‌طور دائم توسط گله داران و خانواده‌هایشان سكنی گزیدند و به آرامی به روستاهای خودشان تبدیل شدند. در طول ۲۰۰۰ سال تسخیر دائمی دو سرپناه به دلیل عدم توانایی در پرورش مواد غذایی در زمین مجاور متروكه شد، یكی از این پناهگاه‌ها در غرب كروگان قرار داشت و آثاری هنوز قابل مشاهده است، دیگری در پایین دست بیژگان و به دلیل طغیان دوره ای رودخانه همه آثار آن شسته شده‌است. با گذشت زمان و تنها هفت روستا باقی مانده‌است كه تا به امروز دارند.

اولین سازه‌ها در نزدیكی قنات‌ها ساخته شدند تا آب دائمی به مزارع و برای مصارف خانگی وجود داشته باشد، زیرا با بزرگ‌تر شدن روستاها، ساختمان‌ها بر روی تراس‌های سنگی ساخته شدند كه به شدت به سمت رودخانه شیب داشتند.
مردم
امروزه همه مردم جاسب مسلمانان شیعه هستند ولیكن بخش كمی از مردم جاسب در قدیم مذهب بهایی داشتند. به‌طوری‌كه در سال ۱۹۵۰ میلادی بیش از نیمی از مردم كروگان بهایی بودند. روستای دیگری كه تعدادی خانواده بهایی داشت وسقونقان بود. در ماه رمضان سال ۱۹۵۵ میلادی شیخ محمد تقی فلسفی كه روحانی بود بزرگ‌ترین تبلیغات علیه بهاییان را شروع كرد. بعد از اینكه از شاه برای ادامه سخنان ضد بهایی اجازه گرفت شروع به صحبت در مورد بهاییان در خطبه‌های نماز جمعه كرد. درگیریهای شدیدی بین مسلمانان و بهاییان صورت گرفت و بسیاری از بهاییان كشته شده، اموالشان از آنان گرفته شده و از پست‌های دولتی منع شدند. در این زمان بسیاری از آنان برای یافتن زندگی بهتر به تهران مهاجرت كردند.[۲] همچنین بعد از انقلاب اسلامی تمامی زمین‌ها و اموال آنان توسط سازمان اوقاف و امور خیریه تصرف و بعدها به مردم همان منطقه فروخته شد.
جمعیت
جمعیت كل این هفت روستا در حال حاضر حدود ۱٫۵۹۰ نفر (طبق آمار ۱۳۹۵) است، اما این رقم در حال حاضر رو به كاهش است زیرا تعداد بیشتری از جوانان زندگی روستایی را رها كرده و به شهرهای بزرگتر مانند تهران و اصفهان می‌روند. مركز اصلی جمعیت در كروگان واقع شده‌است كه بزرگ‌ترین روستا از هفت روستا است و پس از آن بیژگان از نظر وسعت قرار دارد. اكثریت كلی جمعیت جاسب پیرو مذهب شیعه هستند، اما در گذشته پیروان بهائی زیادی وجود داشتند. و تعداد زیادی یهودی در این شهر تحت تعقیب قرار گرفتند. در طول دهه ۱۳۳۰ بیش از نیمی از جمعیت كروگان بهائی بودند. روستای دیگری كه چند خانواده بهائی داشت وسكونقان است. در ماه رمضان سال ۱۳۳۶، شیخ محمدتقی فلسفی، واعظ عوام‌گرا، یكی از برجسته‌ترین طرح‌های تبلیغاتی ضد بهائیت را در ایران آغاز كرد. وی پس از دریافت اجازه از محمدرضا پهلوی برای بیان سخنان ضد بهائی در خطبه‌های خود، روحانیون دیگر را تشویق كرد تا در خطبه های خود در مورد مسئله بهائی‌ستیزی بحث كنند. این خطبه ها باعث خشونت‌های اوباش علیه بهائیان شد. اموال بهائیان ویران شد، احشام آنها ربوده یا كشته شدند، مراكزشان غارت شد، قبرستان‌هایشان هتك حرمت شد، بهائیان كشته شدند، برخی از آنها تكه تكه شدند، زنان بهائی ربوده شدند و مجبور به ازدواج با مسلمانان شدند، و بهائیان اخراج و از مدارس و مشاغل اخراج شدند. با توجه به افزایش روزافزون آزار و اذیت بهائیان توسط اكثریت مسلمان، آنها چاره ای جز ترك سبك زندگی و مسكن خود در جستجوی زندگی بهتر در تهران نداشتند.
موقعیت جغرافیایی
این روستاها همگی در پایین دره جاسب قرار دارند. خود دره از رودخانه منفرد ازنا تغذیه می‌شود كه بیشتر آب خود را از رواناب قنات‌های اطراف دریافت می‌كند. این دره توسط كوه‌هایی احاطه شده‌است كه یك رشته U شكل را تشكیل می‌دهند، بلندترین قله كوه ولیجه است كه ارتفاع آن به ۳٫۲۳۳ متر (۱۰٫۶۰۴ فوت) می‌رسد. قله‌های قابل توجه دیگری كه بیش از ۳٫۰۰۰ متر ارتفاع دارند به ترتیب كوه گرگ، كوه قالید ۳٫۱۵۵ متر (۱۰٫۳۵۲ فوت)، كوه پلنگست ۳٫۱۳۵ متر (۱۰٫۲۸۶ فوت)، كوه صلالت ۳٫۰۵۵ متر (۱۰٫۰۲۴) هستند. پا)؛ با این حال، این كوه‌ها از سطح دره ۲٫۲۰۰ متری بالا می‌روند.
سبك زندگی
روستاهای جاسب جز روستاهای كشاورزی سنتی ایران هستند. این مزارع از طریق سیستم قنات‌های روباز آبیاری می‌شوند كه از آب قنات‌های مجاور تغذیه می‌شود. از آب قنات‌ها در تابستان و بهار كه كشاورزی در اوج فعالیت است استفاده می‌شود. در طول ماه‌های سرد زمستان كه دمای هوا می‌تواند به ۳۰- درجه سانتی‌گراد برسد و چندین متر برف می‌بارد، كشاورزی انجام نمی‌شود، زیرا هوای سرد اجازه نمی‌دهد زندگی گیاهی رشد كند. قالی بافی از نظر اهمیت بعد از كشاورزی رتبه دوم را داشت. در طول سال‌ها صدها فرش گرانبها توسط جمعیت زنان محلی ساخته شد.